Volgens Harvard-geneticus en ouderdomsexpert Preston Estep kun je met het juiste voedingspatroon de kans op alzheimer, parkinson en geheugenverlies verkleinen én je brein langer gezond houden. In Het krasse breindieet laat hij zien waarom we na ons 40e anders moeten gaan eten, hoe onze voeding van invloed is op de houdbaarheidsdatum van ons brein én wat we moeten eten voor een zo lang mogelijke ‘mindspan’. Hier vertelt hij waar ter wereld we de oudste en gezondste mensen vinden (de mindspan-elite) én welke landen op de risicolijst staan als het gaat om alzheimer, parkinson en hersenaftakeling (de mindspan risico-landen): 

Welke methode we ook gebruiken, op de lijst van landen waar mensen het oudst worden, staan Frankrijk, Italië, IJsland, Finland, Denemarken, Noorwegen, Nederland, Zweden, Japan, Thailand, Singapore en Costa Rica.

De meeste van deze bevolkingen zijn ook historisch gezien slanker dan Amerikanen, wat ook logisch is als je bedenkt dat er in de Verenigde Staten slechts een matige levensverwachting is en het percentage obesitaspatiënten het hoogste ter wereld is. Andere erkende langlevenhotspots in Zuid-Europa zijn bepaalde gebieden in Spanje en de drie kleine landjes San Marino, Andorra en Monaco.

Maar zelfs tussen deze aanvoerders van de langlevenlijst bestaan een paar sterke verschillen. Een opvallend onderzoeksresultaat in sommige van deze landen is dat een lang leven meestal vergezeld gaat van een toenemend risico op psychische verslechtering, zoals alzheimer en andere vormen van dementie.

Finland, IJsland, de Verenigde Staten, Zweden en Nederland hebben bijvoorbeeld allemaal een goede gezondheidszorg en een verwachte lange levensduur, maar ze hebben ook de hoogste cijfers ter wereld van alzheimer en sterfte daaraan.*

* ‘Leeftijdsspecifiek vóórkomen’ is het aantal mensen van een bepaalde leeftijd met de diagnose alzheimer. Dit is de belangrijkste maat om twee groepen met elkaar te kunnen vergelijken. Andere manieren van meten, vooral prevalentie, zijn misleidend.

Andere landen hebben echter een nog hogere levensverwachting en veel beter cognitief functioneren laat in het leven. Japan scoort het hoogst, onmiddellijk gevolgd door landen zoals Frankrijk en Italië. Maar zelfs in deze landen zijn levensverwachtingsenclaves waar de bewoners hun langlevende landgenoten verslaan.

Kijk maar eens naar het mindspan-spectrum, van de ware elite tot mindspan risicobevolkingen.

DE MINDSPAN-ELITE

Japan

Japan staat boven aan de wereldlijst in nagenoeg alle levensverwachtingscategorieën en heeft weinig dementie: het heeft consistent lagere dementiecijfers dan andere ontwikkelde landen, zoals de Verenigde Staten en geheel Europa. Een van de redenen voor de extreem hoge levensverwachting in Japan is het heel lage obesitascijfer daar. In 2008 heeft de Japanse regering wetgeving ingesteld om de strijd met deze ziekte aan te gaan, maar ook vóór die tijd was het algemene obesitascijfer daar al het laagst in de ontwikkelde wereld: minder dan 5 procent, tegen bijna 40 procent in de Verenigde Staten!

Japanse vrouwen zijn de ware kampioenen van het lange leven, met zes tot zeven jaar meer dan Japanse mannen.

Het mediterrane deel van Frankrijk en Italië

Gebieden in Frankrijk en Italië die aan de Middellandse Zee in elkaar overlopen, hebben de hoogste levensverwachting van Europa.

Wat het aandeel honderdjarigen en superhonderdjarigen (ouder dan 110) betreft, moeten ze alleen Japan boven zich dulden. In Zuid-Europa komt over het algemeen minder dementie voor dan in Noord-Europa, en Ligurië en het gebied Provence-Alpes-Cote d’Azur (PACA) lijken nog lagere aantallen dementiepatiënten te hebben. Ik noem deze mindspan-elitegebieden bij elkaar vanaf nu de Franse en Italiaanse Rivièra. Het Italiaanse eiland Sardinië heeft een bergachtig binnenland dat een van de vijf langlevenhotspots van National Geographic is (de zogenaamde blauwe zones).

Spanje

Bepaalde gebieden in Spanje hebben bijna net zoveel honderdjarigen en superhonderdjarigen als de Franse en Italiaanse Rivièra, en dementiecijfers die laag zijn voor Europa. De hoogste concentratie van hoge levensverwachting komt voor in een geografische band die net ten noordoosten van Madrid begint en zich noord- en westwaarts uitstrekt naar de noord- en westkust boven Portugal.

Gezondheidsbewuste vegetariërs en pescotariërs

Zevendedagsadventisten eten weinig rood vlees en genieten een uitzonderlijk lang leven. In de Verenigde Staten lijden adventisten die vegetariër of pescotariër (die wel vis eten, maar geen vlees of gevogelte) zijn, minder aan dementie dan hun vleesetende medegelovigen. Zevendedagsadventisten zijn de best bestudeerden van deze gezondheidsbewuste groepen, maar waarschijnlijk kunnen deze resultaten ook worden aangetroffen bij alle andere gezondheidsbewuste vegetariërs en pescotariërs; ik kom daar later nog op terug.

DE MINDSPAN-KANDIDATEN

Cambodja, Costa Rica (Nicoya), Colombia, Griekenland (Ikaria en Kreta), Panama, Singapore, Thailand

Van deze oorden wordt gezegd dat mensen er bijzonder oud worden en dat er hotspots zijn met een echt uitzonderlijk hoge levensverwachting, maar er is onvoldoende studie naar dementie geweest om de mindspan-elitestatus toe te kunnen kennen. Het is echter wel zo dat ontwikkelingslanden meestal een lager risico op dementie hebben dan ontwikkelde landen, vooral de mindspanrisicolanden, en de eerste studies in Oost-Azië en Latijns-Amerika laten lage dementiecijfers zien.

DE MINDSPAN-RISICOLANDEN

Finland, IJsland, de Verenigde Staten, Zweden, Nederland en bepaalde gebieden in Noord-Europa en Groot-Brittannië

Deze landen en gebieden genieten de jammerlijke onderscheiding van de eerste plaats in de wereld qua aantal gevallen van alzheimer en sterfte daaraan.

 DE LANGSTLEVENDE MENSEN TER WERELD

• De stad Arles in het gebied Provence-Alpes-Cote d’Azur (PACA) was de geboorteplaats en woonplaats van Jeanne-Louise Calment, met ruim 122 jaar de oudste persoon die ooit heeft geleefd!
• Ligurië, de kleinste regio van Italië, kan prat gaan op de hoogste concentratie honderdjarigen en superhonderdjarigen van heel Europa.
• In Piëmont wonen twee van de zeven Italiaanse superhonderdjarigen, onder wie de 116-jarige Emma Morano, de oudste mens van Europa en de op één na oudste ter wereld! Emma woont zelfstandig en kookt nog zelf. Op haar dagelijks menu staan pasta bij de lunch, eieren en een dagelijkse dosis van haar zelfgestookte brandewijn.
• Japan staat in de wereld op nummer 1 wat levensverwachting betreft en heeft het grootste aantal honderdjarigen en superhonderdjarigen.
• Behalve op Sardinië worden vrouwen in alle ontwikkelde gebieden in de wereld ouder dan mannen, en zij vormen het grootste deel van de honderdjarigen en een nog groter deel van de superhonderdjarigen. Sardinië heeft heel veel honderdjarige mannen, en in de Sardijnse provincies Nuoro en Ogliastra worden de mensen niet alleen het oudst van alle Sardijnen, maar ook hebben ze daar evenveel mannen als vrouwen die ouder dan honderd zijn.